Ιράν – το Πραξικόπημα του 1953 και η Επιχείρηση TPAJAX
To πραξικόπημα του 1953 ή πραξικόπημα της 28ης Μορντάντ (19 Αυγούστου), αναφέρεται στη βίαιη ανατροπή του δημοκρατικά εκλεγμένου Ιρανού πρωθυπουργού Μοχάμεντ Μοσαντέκ με στρατιωτικό πραξικόπημα, που οργανώθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Τον Αύγουστο του 2013, μετά τον αποχαρακτηρισμό σχετικών μυστικών εγγράφων, η CIA παραδέχτηκε τη συμμετοχή της στο πραξικόπημα, σε συνεργασία με τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες (ΜΙ6), υπό την κωδική ονομασία TPAJAX (ή επιχείρηση «Αίαντας»). ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
ΗΠΑ και Ιράν μέρος 1ο – το πραξικόπημα του 1953
Άρθρο της PRI .org
25 Οκτωβρίου 2004.
Το 1979, ο πολιτικός επιστήμονας Μάρκ Γκάσιοροβσκι ήταν ένας νεαρός απόφοιτος, συνεπαρμένος από την επανάσταση στο Ιράν και άναυδος από την αντι-αμερικανική γεύση του:
«Πραγματικά, μου τράβηξε την προσοχή αυτό το φαινόμενο και αναρωτήθηκα γιατί οι Ιρανοί μας μισούν τόσο πολύ; Τι είναι αυτό που κάναμε, αυτό που δημιούργησε αυτή την τεράστια εχθροπάθεια;»
Ο Γκάσιοροβσκι ανακάλυψε ότι το πραξικόπημα του 1953 ήταν το επίκεντρο της ιρανικής στάσης απέναντι στην Αμερική. Από τότε το μελετά. Η ιστορία ποτέ δεν υπήρξε ιδιαίτερα γνωστή σε αυτή τη χώρα. Όπως λέει ο ίδιος, κατά τη περίοδο που συνέβη το πραξικόπημα, υπήρξε μία άνευ προηγουμένου εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ:
«Αποτελεί πραγματικά ένα ορόσημο. Ήταν η πρώτη μεγάλη μυστική επιχείρηση της CIA. Θεωρήθηκε ως μια μεγάλη επιτυχία. Και επαναλήφθηκε πολλές φορές στη συνέχεια»
Γουατεμάλα: Ιούνης «54 το «πραξικόπημα της μπανάνας» – Solidaridad griega
ΧΙΛΗ ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα – αρχείο ΕΡΤ
Τα διαδοχικά πραξικοπήματα του Ιράν και της Γουατεμάλας θα λειτουργήσουν έκτοτε σαν «μπούσουλας» για ολόκληρη τη Λατινική Αμερική, την Αφρική αλλά και την Ευρώπη, όπου θα έρθουν με καθυστέρηση μερικών δεκαετιών, πρώτα στην Ελλάδα και στη συνέχεια στην Τουρκία. (TPAJAX: Η μητέρα όλων των πραξικοπημάτων infowar.gr)
Για να κατανοήσετε πώς προέκυψε το πραξικόπημα του 1953, πρέπει να εξετάσετε την ιστορία του Ιράν και την θέση της χώρας στο χάρτη.
Ο κρίσιμος Περσικός Κόλπος βρίσκεται στα νότια σύνορά του. Η πρώην Σοβιετική Ένωση βρίσκεται στο βορρά. Το Ιράν διατηρεί μία ισχυρή περσική ταυτότητα και έναν πλειοψηφικό σιιτικό μουσουλμανικό πληθυσμό. Η ιστορία του ανέκαθεν το έκανε να ξεχωρίζει από τις χώρες γύρω του.
Ο δημοσιογράφος της New York Times, Στίβεν Κίνζερ, το διαπίστωσε όταν επισκέφτηκε για πρώτη φορά στο Ιράν:
«Βρίσκεσαι στη μέση του αραβικού κόσμου, αλλά όχι σε αραβική χώρα. Βρίσκεσαι στη μέση του Σουνιτικού Ισλάμ, αλλά όχι σε μια χώρα Σουνιτών. Το Ιράν έχει ιστορία που εκτείνεται χιλιάδες και χιλιάδες χρόνια με προσωπικότητες όπως ο Κύρος και ο Ξέρξης. Μία χώρα που έχει μεγάλη αίσθηση της ταυτότητάς της. Μία πολύ περήφανη χώρα. Δεν είναι μια χώρα που δημιουργήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, όπως και οι περισσότερες άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής.»
Τα σύνορα χωρών, όπως το γειτονικό Ιράκ, ορίστηκαν με μυστικές συμφωνίες μεταξύ αποικιακών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Αντίθετα, το Ιράν ή η Περσία, όπως ήταν γνωστή τότε, υπάρχει εδώ και χιλιετίες. Τούτου λεχθέντος, το Ιράν γνωρίζει καλά από εξωτερικές παρεμβάσεις. Καθόλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, η Βρετανία και η Ρωσία συναγωνίζονταν για την επιρροή τους εκεί. Η Βρετανία προσπαθούσε να κρατήσει τους Ρώσους μακριά από τα συμφέροντά της στις Ινδίες. Η Ρωσία ήθελε πρόσβαση στα λιμάνια του Περσικού Κόλπου.
Στην πορεία, οι δύο χώρες εκμεταλλεύτηκαν τους πόρους του Ιράν και οι διεφθαρμένοι μονάρχες του Ιράν το επέβαλαν. Πούλησαν ολόκληρες βιομηχανίες – καπνό, πετρέλαιο, χαβιάρι – με αντάλλαγμα ζεστά μετρητά. Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η Βρετανία και η Ρωσία έγιναν σύμμαχοι κατά του Χίτλερ. Φοβήθηκαν ότι ο Σάχης του Ιράν (Ρεζά Σαχ) στρέφεται προς τους Ναζί και έτσι εισέβαλαν στο Ιράν, ανάγκασαν το Σάχη να παραιτηθεί και τοποθέτησαν το γιο του, Μοχάμεντ Ρεζά, στο θρόνο.
o Ρεζά Σαχ, ήταν συνταγματάρχης του ιρανικού στρατού. Το 1924 καθαίρεσε πραξικοπηματικά τον μονάρχη Αχμάντ των Κατζάρ, ίδρυσε τη δυναστεία Παχλαβί και στέφθηκε βασιλέας. Πηγή: lifo.gr
Η Τουρκικής καταγωγής, Δυναστεία των Κατζάρων
Ο Ρίτσαρντ Ντίμπλεμπι, δημοσιογράφος του BBC, υπήρξε μάρτυρας της ανατροπής:
«Οι τελευταίες 24 ώρες στην Τεχεράνη ήταν σημαντικές και με έντονη δραστηριότητα. Είδαμε την πόλη να περικυκλώνεται από βρετανικά και ρωσικά στρατεύματα, τη βιαστική αναχώρηση Γερμανών, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών και την πρώτη επίσκεψη του νέου Σάχη στο Κοινοβούλιο.»
Τα αμερικανικά στρατεύματα κατέληξαν επίσης στο Ιράν, στο πλαίσιο της πολεμικής προσπάθειας. Ήταν η πρώτη σημαντική επαφή μεταξύ των δύο χωρών. Η Βρετανία, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, υποσχέθηκαν να αποσύρουν τα στρατεύματά τους μετά τον πόλεμο. Αλλά αυτό δεν συνέβη. Ο σοβιετικός στρατός είχε καταλάβει τμήμα του βόρειου Ιράν. Τώρα αρνιόταν να φύγει. Το Ιράν ζήτησε να αποσυρθεί. Τον Ιανουάριο του 1946, το Ιράν προσέφυγε στο νεοσύστατο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, υπό την προεδρία του Αυστραλού πολιτικού διπλωμάτη Νόρμαν Μακίν :
«Αυτή είναι η πρώτη περίπτωση κατά την οποία το Συμβούλιο Ασφαλείας κλήθηκε να ενεργήσει σύμφωνα με το κεφάλαιο 6 του καταστατικού χάρτη, το οποίο τιτλοφορείται Η Ειρηνική Διευθέτηση των Διαφορών «
Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστήριξαν τη διαμαρτυρία του Ιράν ενάντια στη Σοβιετική Ένωση. Ήταν η πρώτη αψιμαχία του Ψυχρού Πολέμου.
Ο Αμερικανός διπλωμάτης Άβερελ Χάριμαν θυμάται τον Πρόεδρο Τρούμαν να τον καλεί στο γραφείο του:
«Είπε ότι πρόκειται για κάτι τόσο σοβαρό που μπορεί να οδηγήσει σε πόλεμο. Ο Τρούμαν έδινε ιδιαίτερη προσοχή στους κινδύνους. Και το Ιράν ήταν το σημείο του κινδύνου»
Τελικά η ιρανική διπλωματία, υποστηριζόμενη από την Αμερικανική πίεση, έπεισε τους Σοβιετικούς να αποσυρθούν.
Όμως σύμφωνα με το Γκάσιοροβσκι, η κρίση ανέδειξε τη νέα στρατηγική σημασία του Ιράν για τις Ηνωμένες Πολιτείες:
«Καθώς ο Ψυχρός Πόλεμος αναπτυσσόταν, το πιο σημαντικό ζήτημα, ήταν να δημιουργηθεί ένα είδος ζώνης ανάσχεσης, προκειμένου να εμποδίσει τη Σοβιετική Ένωση να επεκτείνει την επιρροή προς τα νότια στο Περσικό Κόλπο. Οπότε, οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1940, ανάπτυξαν τις σχέσεις τους με το Ιράν, ανέπτυξαν δικά τους σχέδια για να το υπερασπιστούν και να κρατήσουν τη Σοβιετική Ένωση εκτός.»
Εν τω μεταξύ, στο Ιράν ξετυλίγεται ένα άλλο δράμα που αφορά ξένους: τον αγώνα για τον έλεγχο του πετρελαίου του έθνους.
Ο Κίνζερ διηγείται την ιστορία στο βιβλίο του «Όλοι οι άντρες του Σάχη»:
«Όλο το πετρέλαιο που παραγόταν στο Ιράν, ήταν ιδιοκτησία μιας βρετανικής πετρελαϊκής εταιρείας και αυτή η πετρελαϊκή εταιρεία κατέβαλε στο Ιράν μόνο ένα πολύ μικρό ποσό για το πετρέλαιο που έπαιρνε. Ήταν αναπόφευκτο ότι αργά ή γρήγορα οι Ιρανοί θα επαναστατούσαν. Και αυτό έκαναν, προωθώντας τον Μοχάμεντ Μοσαντέκ στο γραφείο του πρωθυπουργού. Το κύριο έργο του Μοσαντέκ ως πρωθυπουργός, ήταν να κρατικοποιήσει την πετρελαϊκή εταιρεία και αυτό έπραξε.»
την εκμετάλλευση πετρελαίου διαχειριζόταν η Anglo – Iranian Oil Company, η μετέπειτα British Petroleum (BP)
Βρισκόμαστε στο έτος 1951 και ο Μοχάμεντ Μοσαντέκ δελεάζει τον κόσμο με τον αγώνα του για ανεξαρτησία από τους Βρετανούς. Ήταν χαρισματικός και δυνατός. Ήταν επίσης εκκεντρικός. Υποδεχόταν τους επισκέπτες, ακόμη και ξένους αξιωματούχους, ενώ βρισκόταν στο κρεβάτι. Είχε λιποθυμικές τάσεις μέσα στο Κοινοβούλιο. Εξόργιζε τους Βρετανούς. Αλλά ήταν αρεστός στους Αμερικανούς, σύμφωνα με τον Γκάσιοροβσκι:
«Από την σκοπιά των Ηνωμένων Πολιτειών, ήταν σχεδόν ένας ιδανικός πολιτικός ηγέτης. Το 1951, φυσικά, ήταν στην εξουσία η κυβέρνησης Τρούμαν , η άποψή τους ήταν ότι πρέπει να ενθαρρύνουμε την ειρηνική μετριοπαθή αλλαγή στον κόσμο, ιδιαίτερα στον αναδυόμενο τρίτο κόσμο, προκειμένου να αποφευχθεί η ριζική μεταβολή – κυρίως για να αποφευχθεί η εμφάνιση κομμουνιστών.»
Οι Βρετανοί διαφώνησαν. Το εθνικό μέτωπο του Μοσαντέκ αποτελούσε απειλή γι ‘αυτούς. Επέμεναν στην ξεπερασμένη ιδέα ότι το ιρανικό πετρέλαιο ήταν δικό τους, αφού ήταν οι πρώτοι που έφτασαν εκεί. Αλλά με τον Μοσαντέκ δυσκολεύονταν να τα βγάλουν πέρα.
Ο βρετανός διπλωμάτης Τζορτζ Μίντλτον έμεινε έκπληκτος από την ένταση της σύγκρουσης. Όπως δήλωσε αργότερα στο BBC:
«Όσο και να το τονίσω δεν είναι αρκετό, το πόσο υποβλητική ήταν η κατάσταση και πόσο πραγματικά ήταν αυτά τα συναισθήματα, αντί των συνεχών αποφάνσεων επί των επιχειρημάτων.»
Αντί να διαπραγματευτούν, οι Βρετανοί προσπάθησαν να αναγκάσουν το Μοσαντέκ να υποκύψει στη βούλησή τους. Στάθμευσαν πολεμικά πλοία στα ανοιχτά των ακτών. Ανάλαβαν μυστικές πολιτικές δράσεις για να τον υπονομεύσουν. Κατάρτισαν σχέδια εισβολής και οργάνωσαν ένα καταστροφικό εμπάργκο πετρελαίου κατά του Ιράν.
Ο Αμερικανός διπλωμάτης Άβερελ Χάριμαν ήταν απεσταλμένος στην Τεχεράνη:
«Είχαμε αναγνωρίσει ως έθνος, το δικαίωμα μιας χώρας να εθνικοποιήσει τις ξένες ιδιοκτησίες, υπό την προϋπόθεση ότι (οι ιδιοκτήτες) έχουν ανταμειφτεί εγκαίρως και επαρκώς. Οι Βρετανοί τελικά αποδέχτηκαν το δικαίωμα εθνικοποίησης των Ιρανών, αλλά ήταν πλέον αργά .»
Ήδη, ο Μοσαντέκ και οι οπαδοί του ήταν πέρα από τη σύναψη συμφωνίας. Τελικά, οι Βρετανοί αποφάσισαν να τον ανατρέψουν. Τον Οκτώβριο του 1952, ο Μοσαντέκ ανακάλυψε την πλεκτάνη τους. Διέταξε το κλείσιμο της Βρετανικής πρεσβείας και την απέλαση των διπλωματών της. Λίγες εβδομάδες αργότερα οι Βρετανοί ζήτησαν από τους Αμερικανούς να τους βοηθήσουν με το πραξικόπημα. Το αίτημα ήρθε αμέσως μετά την εκλογή του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ , αλλά πριν αναλάβει το αξίωμά του. Σύμφωνα με τον Γκάσιοροβσκι, η απερχόμενη κυβέρνηση Τρούμαν αντιτάχθηκε στην ιδέα ενός πραξικοπήματος, όχι όμως και ο Αϊζενχάουερ:
«βασικοί αξιωματούχοι του Αϊζενχάουερ άρχισαν να μιλούν για διενέργεια πραξικοπήματος πριν ακόμη εγκαινιαστεί ο Αϊζενχάουερ. Οι βασικοί κρατικοί αξιωματούχοι, ήταν ο υπουργός Εξωτερικών Τζον Φόστερ Ντάλες και ο αδελφός του Άλεν Ντάλες, διευθυντής της CIA. Είναι σαφές πως ανάλαβαν καθήκοντα τον Ιανουάριο του 1953, με την ιδέα ότι θα πραγματοποιούσαν το πραξικόπημα «
Το Δόγμα Αϊζενχάουερ
Ένα χαρακτηριστικό «δίδυμο της επιτυχίας»
Ως εκτελεστή της επιχείρησης, επέλεξαν τον πράκτορα της CIA Κέρμιτ Ρούσβελτ. Ήταν εγγονός του προέδρου Θεόδωρου Ρούσβελτ και επικεφαλής των μυστικών επιχειρήσεων στη Μέση Ανατολή.
Όπως αναφέρει ο Κίνζερ, ταίριαζε απόλυτα στο ρόλο:
«Διέσχισε κρυφά τα σύνορα και σε περίοδο μόλις τριών εβδομάδων – μέσω της δικής του ευστροφίας, ο Κέρμιτ Ρούζβελτ οργάνωσε την ανατροπή της κυβέρνησης του Ιράν. Ήταν όντως, ένας πραγματικός Τζέιμς Μποντ.»
Ο Ρούσβελτ ξεκίνησε με τη βοήθεια των δικτύων πληροφοριών που είχαν δημιουργήσει οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί στο εσωτερικό του Ιράν. Μερικοί βασικοί Ιρανοί αξιωματούχοι αποδείχτηκαν πρόθυμοι να εκτελέσουν τις διαταγές του. Εξαπέλυσαν μια άγρια εκστρατεία προπαγάνδας εναντίον του Μοσαντέκ. Δωροδόκησαν εφημερίδες προκειμένου να εκτυπώσουν συκοφαντίες. Πλήρωσαν κληρικούς ώστε να επικρίνουν τον πρωθυπουργό, κατά τη διάρκεια των συναθροίσεων των προσευχών της Παρασκευής. Προσέλαβαν κακοποιούς για να οργανώνουν όχλους και ταραχές. Εν τω μεταξύ, ο Ρούσβελτ έπρεπε να πείσει τον νεαρό Σάχη του Ιράν, Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, να συμμετάσχει στο πραξικόπημα. Ο Ρούσβελτ ανέφερε την ιστορία σε μια συνέντευξη το 1980:
«Η υλοποίηση (της επιχείρησης) ήταν δύσκολη, γιατί ο Σάχης ήταν εξαιρετικά καχύποπτος – υποθέτω ότι είναι ο σωστός χαρακτηρισμός ως προς τις βρετανικές και αμερικανικές προθέσεις απέναντί του.»
Πρόκειται για τον ίδιο Σάχη που προωθήθηκε στο θρόνο κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Ο πατέρας του (Ρεζά Σαχ) είχε κυβερνήσει το Ιράν με πυγμή και είχε διατηρήσει το κοινοβούλιο υπό τον έλεγχό του. Αλλά ο νεότερος Σάχης ξεκίνησε αδύναμος. Και το κίνημα του Μοσαντέκ για την κρατικοποίηση της πετρελαϊκής βιομηχανίας, έφερε το Σάχη σε αμυντική στάση. Τώρα οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί ήθελαν τον εκτοπισμό του Μοσαντέκ και την επαναφορά του ελέγχου στη μοναρχία. Χρειάζονταν τον Σάχη να υπογράψει ένα βασιλικό διάταγμα περί αποπομπής του Μοσαντέκ. Αλλά ο Σάχης δίστασε. Ήθελε να βεβαιωθεί ότι το όλο θέμα δεν ήταν ένα τέχνασμα. Αλλά τελικά χρειάστηκε ο ίδιος ο Ρούσβελτ να πείσει τον Σάχη, πραγματοποιώντας μία μυστική μεταμεσονύχτια επίσκεψη, η οποία και απέδωσε.
«Με αναγνώρισε. Και όπως καταλαβαίνετε, σκέφτηκε ότι ένας Ρούσβελτ δεν θα ερχόταν για να του πει ψέματα.»
Τελικά, το πραξικόπημα κατέληξε σε τέσσερις δραματικές ημέρες τον Αύγουστο του 1953. Ο επικεφαλής της αυτοκρατορικής φρουράς του Σάχη έπρεπε να πάει στην οικία του Μοσαντέκ, να του παρουσιάσει το βασιλικό διάταγμα, να τον αποπέμψει και στη συνέχεια να τον συλλάβει. Αλλά όταν ο συνταγματάρχης έφτασε στην οικία του Μοσαντέκ βρέθηκε περιτριγυρισμένος από στρατιώτες πιστούς στο Μοσαντέκ. Ο πρωθυπουργός τον είχε συλλάβει και όχι το αντίστροφο.
Ο Γκάσιοροβσκι λέει ότι τα πράγματα δεν φαίνονταν καλά για τους Αμερικανούς συνωμότες:
«Και πράγματι, όταν ο σταθμός της CIA στην Τεχεράνη έστειλε τηλεγράφημα στην Ουάσιγκτον αναφέροντας τι συνέβη, έλαβαν σύντομα τηλεγράφημα από την Ουάσιγκτον το οποίο έλεγε να διακοπεί η απόπειρα πραξικοπήματος και να φυγαδευτούν ο Ρούσβελτ και άλλα σημαντικά πρόσωπα. Η ανατροπή απέτυχε.»
Ο Σάχης διέφυγε από τη χώρα, αλλά ο Ρούσβελτ αρνήθηκε να εγκαταλείψει.
«Ξέρεις ότι είχες μια δουλειά να κάνεις. Βάση των μελετών μας, πειστήκαμε ότι εάν μπορούσε να επιτευχθεί μια ξεκάθαρη και αδιαμφισβήτητη αντιπαράθεση μεταξύ του Σάχη από τη μία πλευρά και του Μοσαντέκ από την άλλη, ο στρατός και ο λαός θα συνωθούνταν στην υποστήριξη του Σάχη. Και αυτό αποδείχθηκε σωστό «, ανέφερε αργότερα ο Ρούσβελτ.
Ο Ρούζβελτ λοιπόν ξεκίνησε τη φάση διαχείρισης αυτής της αντιπαράθεσης. Είχε αντίγραφα του διατάγματος αποπομπής του πρωθυπουργού, τα οποία διασκορπίστηκαν σε όλη την πόλη.
Σύμφωνα με τον Κίνζερ, ο Ρούσβελτ στράφηκε ξανά στους Ιρανούς με τους οποίους είχε συνεργαστεί, αναδιοργανώνοντας τον όχλο:
«Τους έβαλε να ξεχυθούν στους δρόμους της Τεχεράνης, σπάζοντας παράθυρα, κτυπώντας ανθρώπους, πυροβολώντας με τα όπλα τους σε τζαμιά φωνάζοντας: «Αγαπάμε το Μοσαντέκ. Μαζί με το Μοσαντέκ και τον κομμουνισμό.» Και σαν αυτό να μην ήταν αρκετό, έπειτα προσέλαβε έναν άλλο όχλο για να επιτεθεί σε αυτόν τον όχλο, για να δείξει ότι η Τεχεράνη βρισκόταν σε τέτοιο χάος που απειλούνταν με αναρχία και προκειμένου να επιτευχθεί ένα μέτρο σταθερότητας στο Ιράν, ο Μοσαντέκ έπρεπε να ανατραπεί .»
Στις εξεγέρσεις πρωτοστατούσε το παράνομο κομμουνιστικό κόμμα Τουντέχ που ο Σάχης κατηγορούσε ως εντολοδόχο της ΕΣΣΔ. Αργότερα σε αποθήκες στην Τεχεράνη βρέθηκαν περίπου 400.000 γραμματόσημα με την επιγραφή »Λαϊκή Δημοκρατία του Ιράν» που είχαν τυπώσει οι κομμουνιστές του Τουντέχ. Πηγή: lifo.gr
Η στρατηγική λειτούργησε. Οι διαδηλώσεις κλιμακώθηκαν. Συγκρούσεις ξέσπασαν μεταξύ αντίθετων στρατιωτικών φατριών. Στις 19 Αυγούστου 1953, οι δυνάμεις κατά του Μοσαντέκ κατέλαβαν την εξουσία και ο Μοσαντέκ κρύφτηκε. Ένας στρατηγός τοποθετήθηκε ως πρωθυπουργός. Ο Σάχης επιστρέφει θριαμβευτικά.
Ο Γκάσιοροβσκι αναφέρει ότι η αμερικανική δράση άλλαξε την πορεία της ιστορίας του Ιράν:
«Το πραξικόπημα πέτυχε και ξεκίνησε μια σειρά γεγονότων τα οποία κατά τα επόμενα δύο χρόνια μεταμόρφωσαν το πολιτικό σύστημα του Ιράν, κινούμενο από τη μορφή του λαϊκισμού προς μια δημοκρατική κατεύθυνση, σε μια πολύ ισχυρή δικτατορία.»
Το πραξικόπημα γιορτάστηκε στην Ουάσινγκτον. Αλλά στο Ιράν έσπειρε τη δυσαρέσκεια και τη δυσπιστία προς την αμερικανική εξουσία, η οποία εξακολουθεί να υπάρχει.
Απλώς ρωτήστε τον Μόσταφα Ζαχράνι , πρώην Γενικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Πολιτικών και Διεθνών Σπουδών του Ιράν και σύμβουλος του Υπουργού Εξωτερικών:
«Την εποχή εκείνη είχαμε ένα κοινοβούλιο και έναν εκλεγμένο πρωθυπουργό. Οπότε, αυτό που συνέβη είναι ότι οι ΗΠΑ σκότωσαν τη δημοκρατία στο Ιράν πριν από 50 χρόνια.»
Αυτό είναι το μάθημα που αποκόμισε από το πραξικόπημα, μία ολόκληρη γενιά Ιρανών. Θα επανέλθει για να στοιχειώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες 25 χρόνια αργότερα, κατά την αποκορύφωση της Ισλαμικής Επανάστασης.
Σχόλια